ساھ کڻڻ واري مٿاڇري سطح جون ڪهڙيون خاصيتون آھن؟

ساھ کڻڻ واري مٿاڇري سطح جون خاصيتون جذب ڪرڻ جي مناسب قوت، ساھ کڻڻ لاءِ گھرڙن جي مٿاڇري جي ڪُشادگي ۽ گھرڙن جي ڀتين جي مٿاڇري سطح جو گھميل ھجڻ آھن ته جيئن گئسون آرپار ٿيڻ کان پھرين ڳار ۾ جذب ٿي سگھن. گئسن جي مٽاسٽا سڀني جاندارن ۾ سڌي يا اڻ سڌي طرح عمل نفوذ (Diffusion) ذريعي ٿئي ٿي.

ٻوٽن ۾ گئسن جي مٽاسٽا ڪيئن ٿئي ٿي؟

ٻوٽن ۾ گئسن جي مٽاسٽا ٿڙ ۽ وڏين پاڙن ۾ موجود ننڍڙن سوراخن ليٽيسلس (Lenticles) جي وسيلي ۽ پن جي مٿاڇري ۽ سوراخن اسٽوميٽا (Stomata) جي مدد سان ٿئي ٿي. پاڙن ۾ آڪسيجن پاڻيءَ مان داخل ٿئي ٿي پر جيئن ته پن گھڻي تعداد ۾ ٿين ٿا ۽ سندن مٿاڇرو به ڪشادو ٿئي ٿو ان ڪري گھڻي ۾ گھڻي گئس جي مٽاسٽا پنن ۾ موجود سوراخن ذريعي ٿئي ٿي. پنن ۾ موجود سوراخ اسٽوميٽا گئسن جي مٽاسٽا جو خاص مرڪز آھن ٻه ٻج پن يعني ڊائيڪاٽيليڊنس ٻوٽن جي پنن جي ھيٺين سطح تي سوراخ گھڻي تعداد ۾ ملن ٿا جڏھن ته گاھھ ۽ ھڪ ٻج پن يعني مونو ڪاٽيليڊنس ٻوٽن جي اندرين ۽ ٻاھرين سطح ۾ سوراخ اسٽوميٽا ڪافي تعداد ۾ ٿين ٿا.

پن ۾ جيئن ئي گئس اسٽوميٽا جي ميزوفل گھرڙن جي وچ وارين وٿين ۾ پھچي ٿي ته اُتي گھڙن ۾ عمل نفوذ شروع ٿئي ٿو ۽ اھو گھرڙن جي ڳار (Cell Sap) ۾ جذب ٿي پوءِ روشنائي ترڪيب ۽ ساھ کڻڻ واري عمل لاءِ استعمال ٿئي ٿي.

اسٽوميٽا جي بناوت ۽ ڪم

پنن ۽ ٿڙ جي مٿاڇري واري ڀت تي خاص سوراخن کي اسٽوميٽا چئبو آھي. ھر سوراخ جي چوڌاري ٻه ترميم ٿيل خال ۽ انھن جي شڪل جھڙا گھرڙا موجود ٿين ٿا جن کي محافظ گھرڙا (Guard Cells) چئبو آھي محافظ گھرڙن جي اندرين ڀت ٻاھرين ڀت جي مقابلي ۾ ٿُلھي ۽ گھٽ لچڪدار آھي. اسٽوميٽا جي کلڻ ۽ بند ٿيڻ جو دارو مدار ان جي ڀتين جي ڳار جو دٻاءُ جي گھٽ وڌاءُ تي ٿئي ٿو. جنھن پاڻي اسٽوميٽا جي چوڌاري محافظ گھرڙي ۾ داخل ٿئي ٿو ته اھي سوراخن جي مُنھن کي ڪُشادو ڪن ٿا ۽ جڏھن پاڻي گھرڙن ۾ ان نيڪال ٿئي ٿو ته اھي گھرڙا سُسي سوراخ کي بند ڪن ٿا. اسٽوميٽا جي کلڻ ۽ بند ٿيڻ جو وقت ماحول تي منحصر ھوندو آھي. عام رواجي حالتن ۾ اسٽوميٽا ڏينھن جو کُلن ٿا ۽ رات جي وقت بند ٿين ٿا.